Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Opolu

POSTANOWIENIE

13 października 2023 roku

Sąd Rejonowy w Opolu I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: sędzia Aleksandra Ciąglewicz - Miśta

po rozpoznaniu 13 października 2023 roku

na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 514 § 2 kpc

sprawy z wniosku F. K.

z udziałem A. B., D. B.

o stwierdzenie nabycia spadku po P. B.

wniosek oddala.

Sygn. akt I Ns 493/23

UZASADNIENIE

F. K. wnosił o stwierdzenie, że spadek po zmarłym w dniu 14 lutego 2023 r. P. B. mającym ostatnie miejsce zamieszkania w O., nabyły na podstawie ustawy dzieci spadkodawcy, tj. uczestnicy postępowania A. B. i D. B.. Ponadto domagał się ustanowienia zabezpieczenia spadku poprzez ustanowienie dozoru w jego osobie nad nieruchomością, która wchodzi w skład spadku, tj. położoną w O. działką zabudowaną budynkiem mieszkalnym.

W uzasadnieniu wniosku F. K. podał, że swojego interesu w niniejszej sprawie upatruje w posiadaniu statusu potencjalnego spadkobiercy w razie odrzucenia spadku przez spadkobierców, którzy go wyprzedzają w dziedziczeniu, a ponadto w okoliczności posiadania przez niego roszczenia o wydanie rzeczy, tj. pamiątek po dziadkach, znajdujących się w nieruchomości będącej składnikiem masy spadkowej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. B. zmarł 14 lutego 2023 r. w O. jako żonaty z R. B. z domuS. (...)

P. B. z małżeństwa z R. B. miał dwoje dzieci: D. B. i A. B..

dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu, k. 41,

- informacja wnioskodawcy zawarta we wniosku,

- dane z PESEL-SAD – wiadomości powzięte przez sąd z urzędu

Matką P. B. była Z. B. z domu F., a matką F. T. W. z domu F.. Z. i T. były siostrami, a ich rodzicami byli J. F. i S. F..

P. B. i F. K. byli kuzynami.

dowód:

- świadectwo ślubu, k. 15

- odpis skrócony aktu zgonu, k. 14, 16, 17

- odpis skrócony aktu urodzenia, k. 19, 20, 22

Matka P. Z. B. zmarła 5 grudnia 2012 r., a ojciec F. B. 13 grudnia 1991 r.

dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu, k. 16, 40

Babcia P. B. i F. S. F. zmarła 6 września 1984 r., a dziadek J. F. 13 stycznia 1977 r.

dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu, k. 15, 16

Ciotka P. B., a matka F. T. W. zmarła 14 marca 2005 r.

dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu, k. 17

P. B. 25 listopada 2013 r. zawarł z O. T. umowę najmu, na podstawie której najemca mógł zamieszkiwać pokój w budynku mieszkalnym położonym w O. przy ul. (...).

Następnie podobną umowę najmu P. B. zawarł 16 kwietnia 2014 r. z M. D..

dowód:

- umowy najmu, k. 23-25

Opłaty związane z nieruchomością położoną w O. przy ul. (...), w tym z tytułu podatku od nieruchomości oraz dostawy mediów, uiszcza od czasu śmierci spadkodawcy M. T..

dowód:

- potwierdzenia przelewów, k. 45-61

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie, ponieważ wnioskodawca nie wykazał swojego interesu (art. 1025 § 1 k.c.).

Zgodnie z art. 514 § 2 k.p.c. sąd może, bez wzywania zainteresowanych do udziału w sprawie, oddalić wniosek na posiedzeniu niejawnym, jeżeli z treści wniosku wynika oczywisty brak uprawnienia wnioskodawcy. W ocenie sądu (...) K. obecnie nie ma interesu w żądaniu stwierdzenia nabycia spadku po P. B. w rozumieniu art. 1025 § 1 zdanie pierwsze k.c. Stosownie do przywołanego przepisu sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę.

Wykładnia językowa art. 1025 § 1 zdanie pierwsze k.c. nakazuje przyjąć, że to inna osoba niż spadkobierca musi mieć interes w stwierdzeniu nabycia spadku przez spadkobiercę. Ustawodawca założył bowiem, że takowy interes w stwierdzeniu nabycia spadku zawsze ma spadkobierca. Na spadkobiercę zgodnie z treścią art. 922 § 1 k.c. przechodzą z chwilą śmierci spadkodawcy prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, za wyjątkiem praw i obowiązków zmarłego ściśle związanych z jego osobą, jak również praw, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są spadkobiercami (art. 922 § 2 k.c.). Z uzyskaniem stwierdzenia nabycia spadku wiążą się zaś doniosłe skutki prawne wynikające z ustawy między innymi przewidziane art. 1025 § 2 k.c., art. 1027 k.c. i art. 1028 k.c. [ por. postanowienie SO w Gliwicach z 18.05.2021 r., III Ca 1149/20, system informacji prawnej LEX nr 3184482]. Dlatego też to interes prawny spadkobiercy w uzyskaniu stwierdzenia nabycia spadku wynika wprost z przepisów ustawy, a w przypadku pozostałych potencjalnych zainteresowanych interes taki wymaga jego wykazania.

Kolejność dziedziczenia określają art. 931-940 k.c. Opiera się ona na stosunku małżeństwa, pokrewieństwa i przysposobienia. Ustawowych spadkobierców można podzielić na kilka grup, z których jako pierwszą wyznacza się osoby najbliższe zmarłemu osób, czyli małżonka i dzieci. Ogólne zasady dziedziczenia ustawowego zakładają, że spadkobierca znajdujący się w dalszej linii dziedziczenia zyskuje prawo do spadku wtedy, gdy zabraknie osoby powołanej przed nim lub kiedy osoba ta nie może lub nie chce dziedziczyć.

P. dziedziczenia stanowią małżonek i dzieci spadkodawcy oraz jego dalsi zstępni, tj. potomkowie dzieci. Do drugiej grupy ponownie zalicza się małżonka oraz rodziców i rodzeństwo zmarłego, a także zstępnych rodzeństwa. Następni w kolejności dziedziczenia spadku są dziadkowie spadkodawcy oraz ich zstępni. Ostatnią spośród bliskich zmarłego grupą powołanych do dziedziczenia są jego pasierbowie. Jeśli powyższe osoby nie dziedziczą, majątek przechodzi na własność gminy lub Skarbu Państwa.

Przesłanką nakazującą oddalenie wniosku w niniejszej sprawie było ustalenie w sposób oczywisty na podstawie treści wniosku i jego załączników, że wnioskodawca nie jest spadkobiercą i nie będąc spadkobiercą nie uzasadnił swojej legitymacji w inny sposób.

Z treści wniosku oraz z załączonych do niego dokumentów wynika, że W. B. ostatnio zamieszkiwał w O., zmarł 14 lutego 2023 r. jako żonaty, choć wnioskodawca przypuszczał, że małżonka spadkodawcy – R. B. z domu (...) – uzyskała z nim rozwód przed niemiecką instytucją, co w ocenie sądu zdaje się być sprzeczne z treścią dokumentu w postaci odpisu skróconego aktu zgonu spadkodawcy i nie wynika z innych dowodów zaoferowanych przez wnioskodawcę. Ponadto w uzasadnieniu wniosku F. K. wskazywał na żyjących zstępnych spadkodawcy, których oznaczył jako uczestników postępowania, a mianowicie córkę i syna zmarłego, tj. D. B. i A. B.. Istnienie zstępnych zmarłego potwierdziła również w swoim złożonym do akt piśmie M. T., która – zgodnie z jej twierdzeniem – pozostawała w nieformalnym związku z W. B.. Na podstawie dostępnych dla sądu informacji z systemu PESEL SAD sąd ustalił, że P. B. z małżeństwa z R. B. miał dwoje dzieci: D. B. i A. B. (B.).

Wnioskodawca argumentował, że zmarły nie miał rodzeństwa i był jego kuzynem. Dalej podawał, że rodzice spadkodawcy zmarli przed nim, podobnie jak i jego dziadkowie (będący również dziadkami wnioskodawcy) oraz siostra jego matki. Powyższe znalazło potwierdzenie w przedłożonych dokumentach. W dalszej kolejności wywodził, że spadkodawca co prawda posiadał dwoje dzieci i małżonkę, jednak w razie odrzucenia przez nich spadku, status spadkobiercy przypadałby właśnie jemu – F. K..

Swoje żądanie i swoją legitymację w sprawie wnioskodawca opierał zatem na hipotetycznych okolicznościach. Na chwilę złożenia wniosku, jak i orzekania przez tutejszy sąd, brak było w sądzie spadku oświadczeń ustawowych spadkobierców P. B., tj. jego żony oraz dzieci, o odrzuceniu spadku (art. 640 k.p.c.). Termin do złożenia takowych oświadczeń już upłynął 14 sierpnia 2023 r. Aktualnie więc istnieje domniemanie, że spadek po zmarłym dziedziczą jego krewni będący w pierwszej linii dziedziczenia. Powyższa okoliczność uzasadnia przekonanie, że wniosek F. K. jest co najmniej przedwczesny. Jego interes w sprawie zaktualizowałby się dopiero wówczas, gdy domniemani ustawowi spadkobiercy, dziedziczący przed nim, odrzuciliby spadek. Zainteresowanie w sprawie nie może się bowiem opierać tylko na odległych i w ramach normalnego toku rzeczy nieaktualnych, hipotetycznych możliwościach [ orzeczenie SN z dnia 28 stycznia 1949 r., C 1089/48, PIP 1949/6-7/149].

Ponadto wnioskodawca nie wykazał, poza statusem ewentualnego spadkobiercy, jakiegokolwiek innego interesu w tym, by uzyskać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po P. B. na rzecz innych, niż on sam spadkobierców. Oczywiste jest, że nie można z reguły wyłączyć uprawnienia do wszczęcia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku ze strony osób, które byłyby dopiero powołane do spadku po danym spadkodawcy, gdyby kto inny nie był spadkobiercą. Osoby te miałyby to uprawnienie przede wszystkim wtedy, gdyby same rościły prawa do danego spadku w charakterze spadkobierców, gdyby nie roszcząc własnych praw do spadku były zainteresowane, np. wobec wierzycieli spadku, w wykazaniu, że nie one, lecz kto inny jest spadkobiercą, albo gdyby sami byli wierzycielami spadkodawcy lub spadkobiercy [ np. postanowienia SN z dnia 4 września 1969 r., I CR 422/69, OSNC 1970/6/113 i z dnia 26 stycznia 1999 r., III CKN 126/98, system informacji prawnej LEX nr 1214372]. Jednym słowem wynik postępowania miałby dotyczyć także praw wnioskodawcy. Taka sytuacja w niniejszej sprawie jednak nie zachodzi. F. K. swój interes uzasadniał w prawie do znajdujących się w nieruchomości będącej przedmiotem spadku przedmiotów stanowiących pamiątki po swoich dziadkach. Jednak wnioskodawca nie wykazał aby miał jakiekolwiek roszczenie (i wobec kogo?), o wydanie rzeczy po dziadkach (zmarłych ponad 40 i 46 lat temu), z czego miałoby to roszczenie wynikać, a także nie wskazał nawet, jakich to przedmiotów wydania żąda. Ponownie jego wywód oparty był jedynie na teoretycznych zdarzeniach.

Oprócz stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym kuzynie, wnioskodawca domagał się także ustanowienia zabezpieczenia spadku poprzez ustanowienie dozoru nad nieruchomością, która wchodzi w dział spadku, a który to dozór miałby sprawować on sam. Wskazywał, że nieruchomość stanowi dorobek wspólnych przodków zmarłego i wnioskodawcy, a ponadto wewnątrz znajdują się pamiątki po dziadkach.

Zgodnie z art. 635 § 2 k.p.c. wniosek o zabezpieczenie spadku może zgłosić każdy, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą, a ponadto wykonawca testamentu, zarządca sukcesyjny, tymczasowy przedstawiciel, współwłaściciel rzeczy, współuprawniony co do praw pozostałych po spadkodawcy, wierzyciel mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy oraz Skarb Państwa reprezentowany przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego.

Ponownie w tym miejscu należy podkreślić, że wnioskodawca nie uprawdopodobnił swojego statusu spadkobiercy, a to z przyczyn jak już wyżej wskazane, a ponadto żadnego innego statusu, na który wskazuje cytowany przepis. Sąd nie znalazł również przyczyn, dla dokonania zabezpieczenia spadku z urzędu (art. 635 § 3 k.p.c.). Co więcej, argumentacja wnioskodawcy w zakresie wniosku o zabezpieczenie spadku pozostawała gołosłowna. Zdaniem wnioskodawcy wniosek o zabezpieczenie jest umotywowany koniecznością zapewnienia prawidłowego zarządzania przedmiotową nieruchomością, w tym regulowania wszelkich zobowiązań i zapobieżeniem zadłużenia oraz zniszczenia nieruchomości, a także należytym wykonaniem umowy najmu, która łączyła spadkodawcę z M. D. i O. T.. Dodał, że obecnie nieruchomość jest zajmowana przez osobę nieuprawnioną, tj. konkubinę spadkodawcy. W ocenie sądu takie twierdzenia wnioskodawcy nie zasługiwały na uwzględnienie. Istotnie nieruchomość obecnie jest zamieszkiwana przez partnerkę spadkodawcy M. T., co sama przyznała w piśmie kierowanym do sądu. Jednocześnie z treści jej pisma, a także z załączonych do niego potwierdzeń przelewów wynika, że na podstawie ustnej umowy z P. B. obecnie reguluje ona wszelkie należności związane z nieruchomością po jego śmierci. Na marginesie należy wskazać, że wątpliwa wydaje się możliwość skutecznego sprawowania nadzoru nad nieruchomością przez wnioskodawcę, kiedy miejscem jego zamieszkania jest G. oddalony od miejsca położenia nieruchomości o ponad 500 km.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, wniosek należało oddalić.