Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Opolu

POSTANOWIENIE

Dnia 16 lutego 2023r.

Sąd Rejonowy w Opolu IX Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: sędzia Joanna Zapała-Garbacz

Protokolant: p.o. sekretarza sądowego Agata Kochan

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 lutego 2023r.

sprawy z wniosku J. M. (1)

z udziałem Z. M., K. W.

o stwierdzenie nabycia spadku

1.  stwierdza, że spadek po U. M.

zmarłej dnia 10.03.2022 r. we W.

ostatnio stale zamieszkałej w O.

na podstawie testamentu własnoręcznego nabyła

córka K. W. w całości z dobrodziejstwem inwentarza;

2.  kosztami postępowania obciąża wnioskodawczynię i uczestników postępowania w zakresie, w jakim je ponieśli;

3.  nakazuje K. W. uiścić na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Opolu kwotę 280 zł tytułem wydatków poniesionych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa.

Sygn. akt IX Ns 255/22

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni J. M. (1) złożyła do tut. Sądu wniosek o stwierdzenie praw do spadku po U. M. zmarłej w dniu 10 marca 2022r. we W. i stwierdzenie, że spadek po U. M. nabył na podstawie ustawy mąż Z. M. i dzieci J. M. (1) i K. W..

Uczestniczka postępowania K. W. wniosła o stwierdzenie, że spadek po J. M. (1) na podstawie testamentu nabyła córka K. W.. Uczestniczka postepowania wskazała, iż testament zaginął, jednak jego treść była znana spadkobiercom ustawowym bowiem spadkodawczyni wielokrotnie ogłaszała im swoją ostatnią wolę i informował ich o jego sporządzeniu.

Sąd poczynił następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 10.03.2022r. zmarła U. M., która ostatnio stale zamieszkiwała w O.. Spadkodawczyni była zamężna ze Z. M., miała dwie córki J. M. (1) i K. W.. Nikt z nich nie złożył oświadczenia o odrzuceniu spadku, nie zrzekł się dziedziczenia, jak i nie został uznany za niegodnego dziedziczenia.

W Sądzie Rejonowym w Opolu toczy się sprawa o sygn. I C 544/22 w przedmiocie uznania Z. M. za niegodnego do dziedziczenia.

Dowód: 1. odpis skrócony aktu zgonu i akty stanu cywilnego k 10-14

2.zapewnienie spadkowe wnioskodawczyni J. M. (1) i uczestniczki postępowania K. W. k.110 i k.116

Spadkodawczyni U. M. sporządziła testament własnoręczny na kartce papieru A4. N., w lewym rogu kartki wpisana była data, u góry, na środku znajdował się napis testament. W połowie było napisane imię i nazwisko U. M. i znajdował się własnoręczny podpis. W treści powyższego testamentu było napisane, iż do spadku spadkodawczyni powołała córkę K. W. – w całości. Rozrządzenia tego dokonała samodzielnie, dobrowolnie, w pełnym rozeznaniu, co do znaczenia i treści czynności. Podpis na testamencie złożyła spadkodawczyni osobiście. Testamentu tego nie odwołała.

Dowód: 1 . zeznania świadka M. B. e-protokół k.268

2. zeznania świadka D. S. e-protokół k.116

3. zeznania świadka K. S. e-protokół k.116

4. zeznania świadka J. G. e-protokół k.116

5. zeznania świadka J. M. (2) e-protokół k.116

6. zeznania świadka E. K. e-protokół k.116

7. zeznania świadka K. K. e-protokół k.116

8. zeznania świadka K. S. e-protokół k.116

9. zeznania świadka I. M. e-protokół k.147

10. zeznania uczestniczki postępowania K. W. e-protokół k.110

Spadkodawczyni sporządziła testament w momencie powzięcia wiedzy o swojej chorobie. W dniu 11 listopada 2021r. testament odczytała i pokazała koleżankom D. S. i J. M. (2). Testament trzymany był w szafie, w sejfie przenośnym, w mieszkaniu spadkodawczyni. Testatorka o sporządzeniu testamentu i o swojej woli przekazania całości spadku córce K. mówiła znajomym i rodzinie. Córka K. dowiedziała się o treści sporządzonego testamentu od mamy. Córka J. po śmierci mamy szukała testamentu w jej mieszkaniu. Testament własnoręczny zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach.

Dowód: 1 . zeznania świadka M. B. e-protokół k.268

2. zeznania świadka D. S. e-protokół k.116

3. zeznania świadka K. S. e-protokół k.116

4. zeznania świadka J. G. e-protokół k.116

5. zeznania świadka J. M. (2) e-protokół k.116

6. zeznania świadka E. K. e-protokół k.116

7. zeznania świadka K. K. e-protokół k.116

8. zeznania świadka K. S. e-protokół k.116

9. zeznania świadka I. M. e-protokół k.147

10. zeznania uczestniczki postępowania K. W. e-protokół k.110

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek J. M. (1) w zakresie dziedziczenia ustawowego po spadkodawczyni U. M. nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd uznał na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, iż do dziedziczenia po spadkodawczyni doszło na podstawie testamentu.

Jest zasadą, że powołanie do spadku wynika z ustawy albo testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą (art. 926§1 i §2 k.c.).

Bezsporne było, że uprzednio nikt ze spadkobierców nie składał oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po zmarłych, nie zrzekał się dziedziczenia, ani nie został uznany za niegodnego dziedziczenia a niniejsza sprawa jest pierwszą sprawą o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej.

Zadaniem Sądu w niniejszej sprawie było ustalenie kręgu spadkobierców oraz ustalenie czy będą oni dziedziczyć ustawowo, czy zgodnie z testamentem. W toku postępowania należało ustalić czy powoływany przez uczestniczkę postępowania K. W. zaginiony testament został sporządzony, a jeżeli tak to jakiej był treści.

Istnienie testamentu spadkodawczyni zostało zakwestionowane przez uczestniczkę postępowania J. M. (1), która wskazywała, że zamiar sporządzenia testamentu, nie jest równoznaczny z jego sporządzeniem. Ponadto wskazywała na możliwość jego odwołania w skutek zniszczenia go przez spadkodawczynię.

Uczestniczka postępowania J. M. (1) wniosła o stwierdzenie, że spadek po zmarłej U. M., na podstawie ustawowego dziedziczenia nabyli:

-mąż spadkodawczyni w 1/3 części, córka spadkodawczyni J. M. (1) w 1/3 części, córka spadkodawczyni K. W. w 1/3 części.

Odnosząc się do powyższych zarzutów w myśl obowiązujących przepisów jak i ustalonego stanu faktycznego, stwierdzić należy, że zgromadzony materiał dowodowy w postaci dowodów osobowych – przesłuchania uczestniczki postępowania K. W. oraz licznych świadków, nie pozostawia wątpliwości Sądu, że spadkodawczyni pozostawiła sporządzony własnoręcznie testament, w którym do całego spadku po sobie powołała córkę K. W. – w całości. Sąd ustalił, że rozrządzenia tego dokonała samodzielnie, dobrowolnie, w pełnym rozeznaniu, co do znaczenia i treści czynności. Testament ten nie został nigdy odwołany.

Podnieść należy, że zgodnie z art. 949 § 1 i § 2 k.c. spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołują wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

Sąd może jednak stwierdzić nieważność testamentu z powodu naruszenia wymogów formalnych dotyczących jego sporządzenia określonych w przepisach prawa, bądź z powodu wady oświadczenia woli spadkodawcy.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego (Uchwała SN z 29.05.1987 r., III CZP 25/87, OSNC 1988, nr 9, poz. 117.) Treść zaginionego testamentu oraz fakt sporządzenia tego testamentu w przepisanej formie ustala na podstawie wszelkich środków dowodowych- sąd spadku, jako przesłankę rozstrzygnięcia o dziedziczeniu, w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku. Testament traci skuteczność z chwilą odwołania go - wyraźnie lub w sposób dorozumiany (art. 946, 947 k.c.) - przez testatora (art. 943 k.c.). Dlatego, nie będąc odwołaniem - zarówno zagubienie, jak i samowolne zniszczenie go przez osobę trzecią - nie prowadzi do pozbawienia testamentu własnoręcznego skuteczności prawnej.

Taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie. W nieznanych okolicznościach sporządzony własnoręcznie testament zaginął.

Z zeznań świadków D. S. i J. M. (2) i częściowo uczestniczki postępowania K. W. można było odtworzyć wygląd testamentu, natomiast treść zeznań świadków D. S., J. M. (2), M. B., K. S., J. G., E. K., K. K., K. S., I. M. pozwoliły ustalić fakt jego sporządzenia, jego treść oraz jednoznacznie potwierdzały o nieodwołaniu sporządzonego przez spadkodawczynię testamentu. Wolą spadkodawczyni było powołanie do całości spadku córki K. W.. Z zeznań świadków wynikało również, że impulsem do sporządzenia testamentu była choroba spadkodawczyni, że w momencie sporządzenia testamentu była w pełni świadoma i zdolna do złożenia ważnego oświadczenia woli, świadomego i swobodnego podjęcia decyzji i wyrażenia swojej woli. Jednocześnie wnioskodawczyni J. M. (1) ani uczestnik postepowania Z. M. nie wskazywali na żadne dowody ani okoliczności związane z odwołaniem testamentu, ani brakiem zdolności testowania przez spadkodawczynię poza lakonicznym stwierdzeniem wnioskodawczyni, iż mama często piła i paliła papierosy. W/w świadkowie potwierdzili również, iż relacje jakie wiązały spadkodawczynię U. M. z córką K. W. były dużo lepsze niż z córką J. M. (1), natomiast J. M. (1) ma z kolei lepsze relacje ze swoim ojcem Z. M.. Odnosząc się do zeznań świadków powołanych przez wnioskodawczynię : A. P., Ł. M., A. M. Sąd nadał im mniejszą moc dowodową. Ich zeznania nie potwierdzają faktu istnienia testamentu, ale też temu nie przeczą. W ocenie Sądu w interesie tych świadków nie jest istnienie testament bowiem są oni powiązani z potencjalnymi ustawowymi spadkobiercami.

W rozpoznawanym przypadku należało zatem uznać, iż na podstawie testamentu własnoręcznego pozostawionego przez spadkodawczynię do spadku została powołana córka K. W.. Dziedziczenie ustawowe ma miejsce wówczas, gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu. Natomiast Sąd ustalił, że zmarła U. M. ważny testament sporządzony własnoręcznie pozostawiła i na podstawie testamentu własnoręcznego spadek nabyła córka K. W. w całości z dobrodziejstwem inwentarza.

Z powyższych względów postanowiono jak na wstępie.

Orzeczenie o kosztach uzasadnia przepis art. 520 § 1 k.p.c.